In veel organisaties waar ik kom wordt nogal denigrerend omgegaan met het organogram. Meestal wordt dan niet gesproken over de organisatiestructuur maar over de hark. Bovendien op een manier waarop het lijkt alsof de hark een noodzakelijk kwaad is. Niets is minder waar.
Het organogram geeft aan wie waarvoor verantwoordelijk is.
Stel dat er een probleem is bij school A. Dan is duidelijk dat de Directeur van school A wat te doen heeft. Daarover kan geen misverstand bestaan.
Maar stel nu dat het bestuur de directeuren van school A,B en C vraagt gezamenlijk een voorstel te doen om een probleem op te lossen. Dat is wat ik in de praktijk vaak tegen kom. Natuurlijk wordt gehoopt dat de directeuren er samen uit komen. En in veel gevallen zal dat ook het geval zijn. Maar ik hoop dat elke directeur daarbij niet het belang van zijn eigen school uit het oog verliest. En bereid is, omwille van het belang van zijn school, te verklaren zich niet te kunnen vinden in een voorstel dat door de overige directeuren wordt gedaan. En dat hoop ik om drie redenen.
- Het dienen van het schoolbelang is de reden waarom de functie van schooldirecteur bestaat. Zonder schooldirecteur zou de verantwoordelijkheid voor het schoolbelang liggen bij het bestuur of de teamleiders binnen de school. Kennelijk, door het creëeren van de functie van schooldirecteur, heeft de organisatie ervoor gekozen die verantwoordelijkheid niet over te laten aan hen maar aan een directeur.
- Het organogram geeft een duidelijk antwoord op de vraag waar de verantwoordelijkheid ligt voor bovenschoolse vraagstukken. Namelijk bij het bestuur. Wie anders? Het bestuur ontleent zijn bestaansrecht aan deze verantwoordelijkheid. Anders was de functie van bestuur niet in het leven geroepen en zou die verantwoordelijkheid wel zijn belegd bij directeuren.
- Voor het nemen van de beste beslissingen is het hebben van een breed en zo scherp mogelijk beeld van belang. Dan helpt het als alle betrokkenen zoveel mogelijk vanuit het eigen belang inbrengen en niet bij voorbaat al concessies doen voor het bereiken van een compromis.
Makkelijke en moeilijke beslissingen
Voor heel veel situaties is het hebben van een duidelijke organisatiestructuur niet noodzakelijk voor het nemen van de beste beslissingen. Namelijk als het gaat om makkelijke beslissingen met weinig impact. Echter, als het spannend en ingewikkeld wordt is een duidelijke hark cruciaal. En juist voor die situaties is de organisatiestructuur ingericht.
Mensen zijn gelijkwaardig. Functies hoeven dat niet te zijn.
In die zin is het te vergelijken met de Brandweer. Die wordt voorbereid en ingericht op het bestrijden van grote branden. En bij een grote brand is duidelijk over de hark en daar naar handelen cruciaal. Er is geen discussie over wie beslist. Dat is de commandant. Maar veelal, bij kleine eenvoudige klusjes zoals een kat uit de boom halen, speelt de hark nauwelijks een rol en wordt er vanuit gelijkwaardigheid gehandeld.